Om een coöperatie te doen slagen, is de juiste organisatiecultuur veel belangrijker dan een set van formele spelregels. Zo’n bedrijfscultuur leidt er vanzelf toe dat alle betrokkenen (vennoten, medewerkers …) zich op een bepaalde manier gedragen: kritiek kunnen geven en aanvaarden, actief deelnemen aan de beslissingsprocessen, zelf verantwoordelijkheid nemen als het fout loopt … Hoe stimuleer je elkaar daarin?
Begin met een gedeeld waarden- en normenpatroon te definiëren. Gemeenschappelijke waarden bepalen jullie gedrag, de onderlinge relaties, de werkmethodes en uiteindelijk de hele organisatiecultuur.
Een goede match tussen de persoonlijke waarden van een medewerker en die van de organisatie heeft een positieve invloed op het functioneren van beiden. De werknemer voelt zich goed in zijn vel en zal graag bijdragen tot het realiseren van de doelstellingen van de organisatie. Omgekeerd geldt evengoed: als de persoonlijke waarden van de medewerkers toch niet blijken te matchen met die van de organisatie is het soms beter voor beiden om afscheid te nemen.
Waarden vormen bakens bij conflicten en beleidskeuzes. Als een discussie over een bepaalde beslissing dreigt vast te lopen, volstaat het soms om de waarden erbij te halen en zo de juiste richting te bepalen.
Waarden zijn sterker dan formele richtlijnen en afspraken zoals een arbeidsreglement of statuten van een vennootschap die toch nauwelijks gelezen worden, laat staan gekend zijn.
Door een aantal waarden concreet te benoemen en in het dagelijks werk als toetssteen te gebruiken, bouw je een bedrijfscultuur op die leidt tot een coherente en duurzame manier van werken.
Ook in een coöperatie moeten verschillende waarden verzoend worden: economische (bv. rentabiliteit), sociale (bv. respect) en morele waarden (bv. eerlijkheid). Je moet dus een gezond evenwicht vinden, bv. tussen flexibiliteit tegenover de werknemer die graag woensdagnamiddag thuis is voor zijn kinderen en de klant die woensdagnamiddag ook graag een volledige service wil.
Daarnaast hangen de waarden die voor een organisatie belangrijk zijn samen met haar economische activiteiten. Wie in de voedingssector werkt, kan niet zonder de waarde ‘netheid’ terwijl in de farmaceutische sector waar de gezondheid van de patiënt op het spel staat misschien ‘zorgvuldigheid’ primeert.
Doen: je waarden definiëren
1. Geef aan welke 3 à 5 waarden jij voor jouw coöperatie het belangrijkste vindt.
Ter inspiratie, een niet-limitatief lijstje:
autonomie, aanmoediging, assertiviteit, avontuur, behulpzaamheid, betrouwbaarheid, bescheidenheid, betrokkenheid, collegialiteit, competitie, coöperatie, dankbaarheid, communicatie, competentie, creativiteit, deskundigheid, dienstbaarheid, discipline, diversiteit, duidelijkheid, duurzaamheid, eenvoud, eerlijkheid, efficiëntie, eigenzinnigheid, excentriciteit, flexibiliteit, geduld, gehoorzaamheid ,gelijkwaardigheid, hoffelijkheid, humor, inlevingsvermogen, innovatie, integriteit, jovialiteit, klantgerichtheid, klassiek, kleinschaligheid, kwaliteit, liefde, loyaliteit, marktleiderschap, mededogen, netheid, no-nonsense, onafhankelijkheid, ondernemingszin, onthechting, originaliteit, opbouwend, openheid, optimisme, perfectie, persoonlijke ontwikkeling, overgave, pragmatiek, proactiviteit, productiviteit, ordelijkheid, rationaliteit, realisme, rechtvaardigheid, rentabiliteit, respect, ruimdenkendheid, samenwerking, schoonheid, solidariteit, stabiliteit, teamgeest, toewijding, tolerantie, transparantie, trendy, verantwoordelijkheid, verbinding, vertrouwen, volharding, vooruitstrevendheid, vriendelijkheid, vrijheid, waardering, zelfstandigheid, zekerheid, zinvolheid, zorgvuldigheid, winstgerichtheid, zelfbewustzijn …
2. Definieer deze 3 à 5 waarden.
Wat betekenen ze precies in de context van jouw coöperatie en product of diensten die je aanbiedt?
- ……………………………………………………………………………………………………………………
- ……………………………………………………………………………………………………………………
- ……………………………………………………………………………………………………………………
- ……………………………………………………………………………………………………………………
- ……………………………………………………………………………………………………………………
3. Beantwoord deze vragen:
- Welk gedrag mag men van de medewerkers in de organisatie op basis van de gedefinieerde waarden verwachten?
- Wat mogen de medewerkers van de organisatie verwachten om dit gedrag te tonen?
- Welke consequenties hebben deze waarden voor het beleid van jouw coöperatie?
