Een coöperatie is een onderneming die als doel heeft om een antwoord te vinden op de noden van haar leden. Dat is het hoofddoel, en winst maken is maar een middel daartoe. De leden zijn niet alleen gebruikers maar zijn samen ook eigenaars van de coöperatie. Als aandeelhouders/vennoten hebben ze uiteraard zeggenschap in het bedrijf. Het motto van een coöperatie is vaak en niet toevallig een variant op ‘We doen het zelf, we doen het samen, we doen het beter’.
Zeg niet zomaar coöperatie
Coöperaties nemen vele vormen aan:
- In een burgercoöperatie zijn het burgers die zich verenigen om gezamenlijk projecten op te zetten die tegemoetkomen aan hun gezamenlijke behoeften.
Voorbeelden: de energiecoöperaties EnerGent of Ecopower.
- In een producentencoöperatie verenigen producenten (maar ook dienstverleners) zich om samen hun slagkracht op de markt te vergroten.
Voorbeelden zijn de biomelkboeren van Biomilk.be, de producenten van streekproducten Puur Limburg, de musea aangesloten bij Museumpas.
- In een werkerscoöperatie verenigen werknemers zich om hun job onder de beste arbeidsvoorwaarden en -omstandigheden te kunnen uitoefenen.
Voorbeelden zijn de schilders van Tintelijn, de boekhouders van Q-bus, de thuisverpleegkundigen van Thuisverpleging Meerdael. Een studie en praktijkfiches hierover vind je op onze pagina’s Samen werken en ondernemen.
- In multistakeholdercoöperaties vind je vaak een mix van belanghebbenden terug die zich scharen rond gezamenlijke aandachtspunten.
Voorbeelden zijn De Kollebloem waarin meerdere boeren en consumenten zich verenigen rond biologische voeding, Het Hinkelspel waartoe zowel de kaasmakers die er werken als klanten die hun kazen kopen kunnen toetreden, of het restaurant Lekker GEC dat zowel medewerkers als klanten laat participeren als vennoten.
Een wereldwijd aanvaarde definitie …
Coöperatief ondernemen kennen we niet alleen in Vlaanderen. Wereldwijd, van Argentinië tot Zambia hebben mensen vanuit dezelfde drijfveren coöperatieve ondernemingen opgericht. Dat is meteen de reden waarom er een wereldwijd aanvaarde definitie van coöperatief ondernemen bestaat:
“Een coöperatie is een autonome organisatie van personen die zich vrijwillig verenigen om hun gemeenschappelijke economische, sociale of culturele behoeften en ambities te behartigen door middel van een onderneming waarvan ze samen eigenaar zijn en die ze democratisch controleren,”
aldus de Internationale Coöperatieve Alliantie, die wereldwijd de coöperatieve vennootschappen groepeert en vertegenwoordigt.
… verankerd in de Belgische wet
Dit principe is ook het uitgangspunt van het nieuwe Wetboek van Vennootschappen en Verenigingen (van kracht op 1 mei 2019) die de coöperatie in soortgelijke bewoordingen definieert. En sanctioneert! Want elke belanghebbende kan bij de ondernemingsrechtbank de ontbinding van de vennootschap eisen indien zij niet voldoet aan deze definitie.
